Ga verder naar de inhoud

Bessems, Antoon

° Antwerpen, 6/04/1809 — † Antwerpen, 19/10/1868

Biografie

Jan Dewilde

Antoine Bessems kreeg zijn eerste muziekopleiding in de Antwerpse Carolus Borromeuskerk en de muziekkapel van de Onze-Lieve-Vrouwekathedraal. In 1826 trok hij naar het Conservatorium van Parijs, waar zijn broer Joseph (1809-1892) cello studeerde. Bessems kreeg er vioolles van de vioolvirtuoos, -pedagoog en componist Pierre Baillot en kwam er ook in contact met Hector Berlioz, met wie hij bevriend raakte. Een merkwaardige getuigenis van deze vriendschap is het in 1991 in de Antwerpse Carolus Borromeuskerk teruggevonden autografisch manuscript van Berlioz’ Messe solennelle. Op het titelblad noteerde Bessems: La partition de cette messe entièrement de la main de Berlioz m’a été donnée comme souvenir de la vieille amitié qui me lie à lui. A. Bessems, Paris, 1835. Meer dan waarschijnlijk heeft Bessems in Parijs meegewerkt aan uitvoeringen van Berlioz’ werk.

Na zijn studies bleef Bessems in Parijs. Hij gaf er vioollessen, speelde concerten en werd na een auditie aangesteld tot vioolsolo van het 'Théâtre Italien'. Voor eigen gebruik schreef hij een hele reeks kamermuziekwerken, soms in samenwerking met zijn Franse collega’s Louis-Emmanuel Jadin of Jules Dejazet. Verschillende van zijn werken werden in Parijs gepubliceerd, zoals liederen, vioolduo’s, werken voor viool en piano en vioolfantasieën met orkestbegeleiding. Tussendoor concerteerde Bessems in Italië, Duitsland, Engeland en in zijn geboorteland. Zo was hij betrokken bij de Rubensfeesten van augustus 1840 in Antwerpen, waarvoor hij een gelegenheidshymne componeerde. In 1845 werd Bessems dirigent van de 'Société royale d’Harmonie d’Anvers'. Op 7 juni 1846, dirigeerde hij er het inauguratieconcert van de nieuwe zaal: hij opende het programma met de ouverture tot Les Francs-Juges van zijn vriend Berlioz en sloot af met de eerste uitvoering van zijn eigen Introduction et valses nouvelles. Binnen de 'Société d’Harmonie' werkte hij ook mee aan kamermuziekconcerten.

Voor de Antwerpse kathedraal schreef hij meerdere liturgische werken. Op 24 augustus 1846 werd er een vijfdelig motet met cellosolo van zijn hand uitgevoerd. De 2me Messe solennelle à grand orchestre et choeurs werd op 22 augustus 1847 in de kathedraal gecreëerd onder de leiding van zijn broer Joseph. Ook Bessems’ derde mis werd op 16 september 1849 bij de eerste uitvoering door zijn broer gedirigeerd. Later volgden nog een vierde en vijfde orkestmis en een Te Deum.

In het voorjaar van 1850 vestigde Bessems zich opnieuw in Parijs, als vioolleraar en uitvoerder. Bessems liet er zich opmerken als chambrist, waarbij hij veel aandacht aan het klassieke repertoire besteedde. Zo speelde hij op 15 maart 1860 in de 'Salle Érard' een concert met muziek van Haydn, Mozart en Beethoven, waarbij hij werd begeleid door Camille Saint-Saëns. Bessems kende Saint-Saëns als kind al: hij kwam aan huis bij diens moeder, de schilderes Clémence Collin die sinds 1835 weduwe was. Sommige bronnen beweren dat Bessems een relatie had met Saint-Saëns’ moeder. Alleszins droeg de zevenjarige Saint-Saëns zijn op 8 januari 1842 voltooide vioolsonate in Bes aan Bessems op, een werk dat hij tijdens zijn eerste publieke optreden als wonderkind samen met Bessems uitvoerde. De relaties met Clémence Collin bekoelden toen ze merkte dat Bessems meer belangstelling voor haar dan voor haar muzikale zoon aan de dag legde, maar Bessems en Saint-Saëns bleven nadien nog jarenlang samen concerteren.

Een volledig overzicht van zijn oeuvre is voorlopig niet beschikbaar, maar hij liet alleszins een honderdtal werken na: liturgische muziek, liederen, kamermuziek, vioolwerken (o.a. een concerto) en orkestwerken.

Bibliografie

Anderen over deze componist

  • Baeck, E. en Schilders, H.: Bessems, Antoine Auguste, in: Nationaal Biografisch Woordenboek, dl. 16, Brussel, 2002, kol. 90-95.
  • Baeck, E. en Schilders, H.: Het Concertleven te Antwerpen in het midden van de 19de eeuw, Brussel, 1996, p. 23-25, 27-29, 122-124.
  • Dewilde, J.: [Inleiding bij de partituuruitgave van Bessems’] 2me Messe solennelle à quatre voix avec acc. de grand orchestre ou d’orgue ou de piano, München, januari 2013.
  • Fétis, F.: Bessems (Antoine), in: Biographie Universelle des Musiciens, dl. 1, Brussel, 1873, p. 397.
  • Gregoir, E.: Bessems (Antoine), in: Galerie biographique des artistes-musiciens belges du XVIIIme et du XIXme siècle, Brussel, 1862, p. 18-19.
  • Gregoir, E.: Bessems (Antoine), in: L’Art musical en Belgique sous les règnes de Léopold Ier et de Léopold II, Brussel, 1879, p. 201.
  • Gregoir, E.: Bessems (Antoine), in: Les Artistes-Musiciens Belges au XVIIIme et au XIXme siècle, Brussel, 1885, p. 50-51.
  • MacDonald, Hugh: Berlioz's "Messe solennelle", in: 19th-Century Music, jrg. 16, nr. 3 (Spring, 1993), pp. 267-285.
  • Messina, Kitti: Mélodie et romance au milieu du XIXe siècle: Points communs et divergences, in: Revue de Musicologie, dl. 94, nr. 1 (2008), p. 59-90.
  • N.N.: Chronique musicale, in: Revue de l’Art Ancien et moderne, dl. 6, 1 januari 1863-15 juli 1863, p. 313-314.
  • Pougin, A.: Bessems (Antoine-Auguste), in: Biographie universelle des musiciens et bibliographie générale de la musique par F.-J. Fétis, Supplément et Complément, publiés sous la direction de Arthur Pougin, dl. 1, Parijs, 1878, p. 85.
  • Roquet, F. : Bessems, Antoine Auguste (‘Antoon’), in: Lexicon Vlaamse componisten geboren na 1800, Roeselare, 2007, p. 48-49.
  • Thys, A.: Antoine Bessems, in: Historique des Sociétés Chorales de Belgique, Gent, 1855, p. 111-112, 176; 2de uitgave, 1861, p. 160, 168, 222.

Werklijst

  • Grand Duo Brillant - opus 20
    voor viool en cello
  • Grand Duo Concertant - opus 9
    voor viool en cello
  • Grand trio - opus 90
    voor viool, altviool en cello
  • Introduction, thème varié, légende et final
    voor altviool en piano
  • Scène de Weber
    voor altviool en piano
  • Souvenir de l’Amélia
    voor altviool en piano

Artikels

Höflich-uitgave: Souvenir de l’Amélia van Antoine Bessems

Jan Dewilde

Nederlandse inleiding bij Höflich-cataloognummer 2584

Höflich-uitgave: Souvenirs élégiaques, 5e Fantaisie op. 25 (ca. 1850) van Antoine Bessems

Jan Dewilde

Nederlandse inleiding bij Höflich-cataloognummer 2589

Höflich-uitgave: 2me Messe solennelle

Jan Dewilde

Nederlandse inleiding bij Höflich-cataloognummer 578


Höflich-uitgave: 4me Messe solennelle à quatre voix et orgue (1868 ?)

Jan Dewilde

Nederlandse inleiding bij Höflich-cataloognummer 2634


Historische teksten

Bessems in de Salle Erard

een anonieme journalist

Les salles de concert sont également devenues désertes; mais, selon l'usage, les derniers accords qui les ont fait résonner ont été les meilleurs, et l'auditoire des derniers concerts a été le plus brillant. - Ce fut d'abord une audition, à la salle Erard, du violoniste Bessems

Heb je een vraag of heb je een foutje opgemerkt? Zoek je een partituur?

Of heb je zelf nog meer informatie over deze persoon, contacteer ons dan.