Ga verder naar de inhoud

Anthoni, Frans Theofiel

° Heist-op-den-Berg, 5/02/1850 — † Heist-op-den-Berg, 16/03/1907

Biografie

Annelies Focquaert

Van zijn vader Jan Baptist, destijds de muziekbestuurder van de St-Cecilia-fanfare in Heist-op-den-Berg, ontving Theofiel Anthoni (Antony) zijn eerste muzieklessen. Al op jonge leeftijd speelde hij mee in de fanfare en hij was pas 12 jaar oud (1862) toen hij aan de Antwerpsche Muziekschool fluitles kreeg van Jan Nicolaus Odufré. In 1864 ging hij naar het Koninklijk Conservatorium van Brussel, waar hij les kreeg van Jan Dumon en op 16-jarige leeftijd (1866) de eerste prijs fluit behaalde. Kort na zijn afstuderen verliet Anthoni België om deel uit te maken van het orkest van de Franse schouwburg in Caïro (Egypte). Nadien maakte hij een muzikale tournee in Frankrijk en Duitsland, waarbij hij onder meer in München rond 1880 de oude instrumentenbouwer Theobald Böhm bezocht.

In 1885 werd Anthoni benoemd als fluitleraar aan de Muziekschool te Antwerpen en in november 1889 tot fluitleraar aan het Conservatorium te Brussel, als opvolger van Jan Dumon; tot zijn leerlingen behoorden onder meer Auguste Strauwen en Jos de Klerk. In deze periode aanvaardde hij ook de betrekking van solo-fluitist bij het orkest van de Muntschouwburg in Brussel. Het waren functies die hij tot het einde van zijn leven zou blijven uitoefenen.

Het Symfonisch gedicht voor fluit en orkest van Peter Benoit uit 1864 werd bij de uitgave (circa 1890) door de componist opgedragen "met innige erkentelijkheid aan mynen vrienden, de beroemde fluitisten, Jan Dumon […] en Théophile Anthoni, Leeraer bij het K. Conservatorium en by de Vlaamsche Muziekschool te Antwerpen" maar wellicht voerde Anthoni al op zeer jonge leeftijd dit concerto uit in het buitenland (onder meer in Dresden en Leizpig). Waarschijnlijk dateert zijn goede vriendschap met Peter Benoit al uit zijn studieperiode; verschillende teksten geven ook aan dat Anthoni als jongeman compositieles volgde bij Benoit.

Zeker nog in 1950 was er bij zijn familie in Heist-op-den-berg enkele foto’s en visitekaartjes bewaard, waaruit Anthoni’s indrukwekkende kennissen- en vriendenkring bleek: Jan Blockx, Edgar Tinel, Nicolaj Rimsky-Korsakow, Nellie Melba, Léo Delibes, Henry Litolff, Edouard Lalo en Siegfried Wagner lieten hem een herinnering na. Zo blijkt uit de opdracht "à Monsieur Théophile Anthony - Flûte solo, Capriccio Espagnol", ondertekend door Rimsky-Korsakow op 13 april 1890, dat Anthony in Brussel de solist was geweest in dit toen nog relatief nieuwe werk voor fluit en orkest, dat door de componist zelf gedirigeerd werd.

In 1898 werd Anthoni benoemd tot Ridder in de Leopoldsorde; in 1904 boden zijn oud-leerlingen hem een bronzen borstbeeld aan van Peter Benoit, gebeeldhouwd door Arsène Matton, om zijn 15-jarig leraarschap aan het Conservatorium van Brussel te vieren (dit borstbeeld wordt sinds 2005 bewaard in de bibliotheek van het Brussels Conservatorium). Rond begin 1900 maakte een hartkwaal het hem steeds moeilijker om te blijven spelen en lesgeven. Op 16 maart 1907 overleed hij op 57-jarige leeftijd.

Anthoni componeerde in zijn jonge jaren verschillende oratoria en cantates op tekst van Emmanuel Hiel; enkele werden er door de ‘Société de Musique’ van Antwerpen uitgevoerd onder leiding van Peter Benoit. Delen ervan werden ook in Heist-op-den-Berg gespeeld, net zoals een paar duo's voor fluit, toen ook zijn broer Jozef een eerste prijs fluit in het Brusselse Conservatorium had behaald. Van zijn composities is zeer weinig bewaard gebleven: enkel een manuscript van een Openingsstuk voor groot orkest is behouden in de bibliotheek van het Koninklijk Conservatorium van Antwerpen. Volgens nota's van René Lambrechts zou hij zelf heel wat partituren hebben vernietigd na slechte kritieken. Het lied Heystes nachtegaal is dood van Jan Blockx (voor bariton, fluit en klavier), gezongen bij een herdenkingsmoment aan het graf van Anthoni op 29 mei 1908, bleef bewaard in de Antwerpse Conservatoriumbibliotheek.

Ons Nieuws (Heist-op-den-Berg), 1950.

Bibliografie

Anderen over deze componist

  • de Klerk, J.: Herinneringen aan "Heistes Nachtegaal", in: Ons Nieuws (Heist-op-den-Berg), 24 juni 1950. Vervolgt in dezelfde krant op 1 juli 1950 en 8 juli 1950.
  • Dossier Theophile Anthony in gemeentearchief Heist-op-den-Berg, met dank aan archivaris Luk Herteleer.
  • Gregoir, E.: Antony (Th.), in: Les artistes-musiciens belges au XVIIIe et au XIXe siècle, Brussel, 1885, p. 22.
  • Lambrechts, R.: Dankbare hulde aan den Heistsen Nachtegaal Theofiel Anthoni, in: ’t Zwaantje, jaarboek van de Heemkundige Kring Die Swane, Heist-op-den-Berg, 1950, p. 19-23.
  • Lambrechts, R.: Peter Benoit te Heist, in: De Aankondiger, Nieuws- en Aankondigingsblad van 't Kanton Heist op den Berg en Omstreken, 10 maart 1951, jrg. 69, nr. 10, p. 1.
  • N.N.: Heyst-op-den-Berg [bij het overlijden van Theofiel Anthoni], in: De Aankondiger, Nieuws- en Aankondigingsblad van 't Kanton Heist op den Berg en Omstreken, 24 maart 1907, jrg. 23, nr. 44, p. 2.
  • Persoons, G., Leytens, L. & Somers, M.: Historiek, in: Traditie en vernieuwing: Koninklijk Vlaams Conservatorium, 1898-1998, Antwerpen, 1998, p. 88.
  • Roquet, F.: Anthoni, Frans Theofiel, in: Lexicon Vlaamse componisten geboren na 1800, Roeselare, 2007, p. 21.
  • Stockhem, M.: Eugène Ysaÿe et la musique de chambre, Luik, 1990, p. 89.

Historische teksten

Peter Benoit te Heist

René Lambrechts

Verleden donderdag 8 Maart [1951] werd op verschillende plaatsen van ons land de vijftigste verjaardag herdacht van het afsterven van onzen groten nationalen toonkunstenaar Peter Benoit (1834-1901). Bij deze gelegenheid willen wij de jongere generatie en wellicht ook de oudere! - er even aan herinneren dat de beroemde man ook in ons dorp geen onbekende was. Vaak was hij te gast in het huis van Theophiel Anthoni, die toen woonde waar nu dhr. Versluys woont.

Grafredes voor Theofiel Anthoni

een anonieme journalist

Verleden Woensdag, 20 Meert, had alhier de begrafenis plaats van den diep betreurden heer Theofiel Anthoni, Ridder der Leopoldsorde, Leeraar aan de Koninklijke Conservatoriums van Brussel en Antwerpen. Lang voor den aanvang der droeve plechtigheid verdrong zich eene groote en ingetogene menigte rond het sterfhuis, waarvan de breede doorgang in rouwkapel was herschapen en waar de lijkkist onder rijke draperijen en te midden van fonkelende lichten en een' berg van bloemen en rouwkransen was ten toon gesteld.

Herinneringen aan Heistes Nachtegaal

Jos. De Klerk

Heist-op-den-Berg ontdekt ginder ergens in Noord-Holland een Vlaming, van wie het weet dat hij leerling geweest is van "Heistes Nachtegaal", wijlen Theofiel Antoni, wiens eeuw-herdenking van zijn geboortedag in 't zicht is.

Dankbare hulde aan den Heistsen nachtegaal Theofiel Anthoni

René Lambrechts

Honderd jaar is het geleden dat te Heist ter wereld kwam de man die eens de Heistse faam en naam tot ver buiten de dorps-, zelfs buiten de landsgrenzen zou brengen. Ik ben vereerd en fier over Anthoni te mogen schrijven, niet alleen omdat hij een genie, een virtuoos was, maar vooral omdat hij tot de onzen behoorde en de glans, dien hij Heist bijbracht, toch ook een beetje op ons, Heistenaars, afstraalt.

Heb je een vraag of heb je een foutje opgemerkt? Zoek je een partituur?

Of heb je zelf nog meer informatie over deze persoon, contacteer ons dan.