Ga verder naar de inhoud

Andelhof, Franz

° Turnhout, 23/03/1853 — † Turnhout, 25/12/1913

Biografie

Annelies Focquaert

Franz Andelhof volgde muziekles bij de Turnhoutse organist en componist Joseph Robson en werd nadien in Antwerpen een leerling van Peter Benoit, van wie hij heel zijn leven een bewonderaar zou blijven. Toen hij in 1870 als lid van de katholieke burgerkring Amicitia van Turnhout werd opgenomen, vertolkte hij zijn eigen pianowerk Hommage à Maximilien, empereur du Mexique. Op 29 september 1874 werd hij door de Turnhoutse gemeenteraad als beiaardier aangesteld.Nog geen twee jaar later (19 augustus 1876) diende hij zijn ontslag in, nadat het stadsbestuur hem op de vingers had getikt omdat hij onzedige muziek speelde op de beiaard (enkele bronnen verwijzen naar de tekst ‘Van ‘t ongedierte der papen / Verlost ons vaderland!’ uit het Geuzenlied van Alexander Fernau, op tekst van Julius De Geyter).

Volgens een biografische nota uit 1938, richtte hij in 1878 een fabriek op van koperblaasinstrumenten, die op het hoogtepunt van haar bestaan materiaal leverde aan de Belgische spoorwegen (‘toethorens’) en het Nederlandse en Indische leger, maar door gebrek aan kwaliteit ten onder ging. In 1889 opende hij onder de leuze 'Eigen kunst op eigen bodem' zijn ' Vrije Turnhoutsche Vlaamsche Muziekschool' (niet te verwarren met de Stedelijke muziekschool), waar hij leraar en directeur was en zijn zoon, de componist en dirigent Augustin Andelhof, later zelf les zou geven. Op die manier schaarde Andelhof zich achter Benoits doelstellingen van eigen muziekonderwijs in de eigen taal, zoals ook blijkt uit zijn Theoretische en practische muziekleer, ten gebruike der lagere scholen, middelbare scholen en muziekscholen. Naar den algemeenen aanwijzer der Antwerpsche Muziekschool opgesteld (Gent, 1892).

Als harmoniedirigent leidde Franz Andelhof 'L'Echo de la Campine' en 'de Onafhankelijken' van Turnhout, en in Beerse de harmonie 'Condor'. Hij was erelid van de harmonie van Oostmalle. Franz Andelhof organiseerde met zijn muziekschool heel wat concerten, onder meer in 1905 naar aanleiding van 75 jaar onafhankelijkheid van België; verder ook massale zangstonden, met uitsluitend liederen op Nederlandstalige teksten.

Volgens het opschrift van zijn eerder vernoemde muziekleer, was hij laureaat van compositiewedstrijden in Toulouse (met zijn lied les Adieux de la fiancée gasconne in 1887), Bayeux, Bordeaux en Parijs (voor 1892). Nog in Frankrijk behaalde hij een 'diplôme d'honneur' (derde prijs) in een wedstrijd uitgeschreven door het muziektijdschrift Piano Soleil te Parijs (800 deelnemers, met Charles-Marie Widor als juryvoorzitter), met het lied Invocation op tekst van dichter Lamartine.

Franz Andelhof is vooral bekend geworden als toondichter van volksliederen zoals het zeer populaire Het Lied van de Smid (bekroond met een eerste prijs op een compositiewedstrijd van de stad Antwerpen in 1905), Het Lied van Falderidijn, Dansen hopsasa, Lapper Jan, De Watermolen, De Krekel en De Koekoek. Zijn oeuvre omvat voorts onder andere Tarantella en Bacchusdans voor orkest, Im Walde, wals voor orkest (1889), de cantaten Heil den Koning, Jubelcantate (1888), Boudewijncantate en Turnhout's Glorie (1889, in opdracht van zijn geboortestad). Hij kreeg opdracht van de Belgische regering om een Te Deum te componeren dat, zoals zijn Grote Mis in C, enkele keren in de Sint-Goedelekathedraal in Brussel werd uitgevoerd (ca. 1894). Daarnaast componeerde hij kinderliederen zoals Heidebloempjes, gelegenheidswerken en verschillende operettes en korte opera' s, onder andere José-Maria (uitgevoerd in Antwerpen, 1900) en Colombina (idem, 1911). Wanneer zijn werk een Kempische achtergrond had, gebruikte hij soms het pseudoniem Franz Kempen.

In 1938 werden er in Turnhout heel wat herdenkinsgconcerten gegeven naar aanleiding van de 25e verjaardag van zijn sterfdag. Bij die gelegenheid gaf de oud-leerlingenbond van de Rijksmiddelbare School te Turnhout, waar hij van 1883 tot 1885 les had gegeven, een verzamelbundel uit van zijn volksliederen "als vroom vereeren der nagedachtenis van meester Franz Andelhof". Er werd in Turnhout een straat naar hem vernoemd en hij kreeg er ook een gedenkmonument; het Stadsarchief bezit een collectie handschriften.

Met dank aan Carl Verbraecken.

Bibliografie

Anderen over deze componist

  • Corbet, A.: Andelhof, Franz, in: Algemene muziekencyclopedie, dl. 1, Antwerpen-Amsterdam, 1957, p. 167-168.
  • De Schrijver, K.: Andelhof, Frans, in: Bibliografie der Belgische toonkunstenaars sedert 1800, Leuven, 1958, p. 12.
  • Dossier A 3343 - Franz Andelhof in het Antwerpse Letterenhuis.
  • Duyck, M.: Franz Andelhof, in: Turnhoutse koorcomponisten van de 16e eeuw tot vandaag, Turnhout, s.d., p. 66-79.
  • Lambrechts, L.: Dood van Franz Andelhof, gedrukte nota in het dossier Andelhof (A 3343) van het Letterenhuis, Antwerpen. Gedeeltelijk geciteerd in: P. Andelhof en Broeder: Voorwoord, in: Eerste Reeks Volksliederen, Turnhout, s.a. (geciteerd in Duyck, M., Turnhoutse Koorcomponisten…, p. 76-79).
  • Levaux, T.: Andelhof Franz, in: Dictionnaire des compositeurs de Belgique du Moyen Age à nos jours, Ohain-Lasne, 2006, p. 31.
  • N.N.: Nouvelles, in: Le Ménestrel, jrg. 77, nr. 10, 11 maart 1911, p. 78.
  • N.N.: Turnhout, in: Le guide musical, jrg. 35, nr. 7, 14 februari 1889, p. 54; nr. 22-23, 30 mei en 6 juni 1889, p. 158.
  • Roquet, F.: Andelhof, Franz, in: Lexicon Vlaamse componisten geboren na 1800, Roeselare, 2007, p. 17-18.

Historische teksten

Oprichting van de Turnhoutse muziekschool

een anonieme journalist

L'art musical est loin d'être dans le marasme dans certaines de nos localités campinoises. Nous avons ainsi assisté dernièrement à deux concerts publics organisés par une nouvelle école libre de musique, créée et dirigée à Turnhout par M. Fr. Andelhof.

Dood van Franz Andelhof

Lambrecht Lambrechts

De wondere man, die Het Lied van den Smid componeerde, is vorige week overleden. Hij was geboren te Turnhout en telde onder de beste leerlingen van Peter Benoit, die hem eene schitterende loopbaan voorspelde, en van wiens krachtig populaire geest iets in hem was overgegaan.

Heb je een vraag of heb je een foutje opgemerkt? Zoek je een partituur?

Of heb je zelf nog meer informatie over deze persoon, contacteer ons dan.